WOLNOŚĆ I DYSCYPLINA

„Dziecko ma przed sobą wielką misję, która je motywuje: rozwój i stanie się człowiekiem. Ponieważ jest ono nieświadome tej misji i swoich wewnętrznych potrzeb i ponieważ dorośli są dalecy od możliwości interpretowania ich, wytworzyło się wokół dziecka, w naszym społecznym życiu rodziny i szkoły wiele błędnych poglądów, które stoją na przeszkodzie rozwoju dziecięcego życia. Usunięcie w miarę możliwości tych okoliczności poprzez głębokie badanie intymnych i ukrytych potrzeb wczesnego dzieciństwa, aby móc odwzajemnić je naszą pomocą, oznacza uwolnić dziecko.”

Głównym motorem i źródłem motywacji do pracy jest wewnętrzna satysfakcja. Trudno ją osiągnąć w sytuacji, kiedy jedyną perspektywą po wykonaniu zadania wydaje się być nagroda lub kara. Kary i nagrody motywują do działania, ale motywacja ta jest nietrwała, powoduje też uśpienie naturalnej pasji  jaka  towarzyszy dzieciom, przed którymi stawiane są kolejne wyzwania. Dziecko zaangażowane nie potrzebuje nagrody. Poczucie satysfakcji płynącej z samodoskonalenia jest dla niego najlepszą nagrodą. Dlatego w metodzie Montessori, nie dzięki nagrodom, ale poprzez miłość, zaufanie i akceptację budowane jest poczucie własnej wartości dziecka.

„Mądrość i dyscyplina czekają na przebudzenie w małym dziecku.”

Dziecko postrzegane jako “niezdyscyplinowane”, “niesforne”, rozproszone, najczęściej po prostu się nudzi, albo wykonuje jakieś zadanie dlatego, że czuje się do tego przymuszone. Metoda Montessori służy rozwojowi wewnętrznej samodyscypliny, poprzez swobodę wyboru, działania i samodzielność. Wolność sprzyja skupieniu dziecka, a satysfakcja, którą czerpie z wykonanej pracy, czyni je spokojnym, otwartym na innych ludzi i na dalsze działanie.

Wolność każdego dziecka napotyka rzecz jasna na naturalne ograniczenia, takie jak czas, miejsce, czy też granice wolności drugiej osoby. W celu ochrony praw i wolności dzieci, nauczyciel ustala wraz z grupą przejrzyste zasady, dbając o to, by wymagania były dostosowane do ich możliwości umysłowych. Zasady te budują w dzieciach zdolność samokontroli, dostrzegania, że nie jest samo oraz odpowiedzialność zarówno za siebie, jak i za otoczenie. W myśl tych zasad na przykład:

• Dziecko może używać wybranego przedmiotu tak długo, jak chce, pod warunkiem, że traktuje go z szacunkiem.
• Po zakończeniu pracy z przedmiotem odkłada go na miejsce w takim stanie, w jakim go zastało, tak aby mogła go użyć kolejna osoba.
• Dziecko może pracować samo, nie jest zmuszane do tego, aby dzielić się przedmiotem.

Nieodłączną cechą panujących w grupie zasad jest ich pozytywny charakter, podkreślający wzajemny szacunek i korzyści płynące z ich przestrzegania.